Boeken Filter: boeken close

Clara Feij is in het mooiste huis van Amsterdam komen wonen, vindt ze zelf. Schoonmaken laat ze over aan een stoet van werksters, gevlucht uit eigen land. Als Rose bij haar thuis komt, verandert alles. Hoe kun je iemand helpen, als je niets van haar weet? En hoe blijf je iemand vertrouwen, als alles tegen haar pleit?

Huiswerk is een confronterende roman over intiem geluk en huiselijk verraad. Over de baas zijn en dat niet willen zijn. Met grote precisie legt Marja Pruis de verwarring bloot waarin de westerse mens met zijn goede bedoelingen gevangen zit.

Een baanbrekende verkenning van genderonderdrukking door de Britse wetenschapsjournalist Angela Saini - de oorsprong, de geschiedenis, onze pogingen om het te begrijpen en onze inspanningen om het te bestrijden

Dit gedurfde en radicale boek onderzoekt de wortels van het patriarchaat, de maatschappijvorm waarin mannen de macht hebben, en onthult een complexe geschiedenis waarin mannelijke dominantie voor het eerst in samenlevingen werd ingebed en zich over de hele wereld verspreidde van de prehistorie tot het heden.

Vrouwelijke kunstenaars worden meer dan ooit gevierd met internationale tentoonstellingen, podcasts en kunstboeken. Inmiddels klinken namen als Tracey Emin, Frida Kahlo en Paula Modersohn-Becker gelukkig al niet meer zo onbekend. Maar heb je ook al eens gehoord van Elisabetta Sirani, Katsushika Ōi, Lee Krasner of Carrie Mae Weems?

Wij praten je bij over de levens en het werk van tientallen vrouwen die de kunstwereld hebben opgeschud en verrijkt, maar ook over hun verrassende muzen en hun machtige vrouwelijke mecenassen, én over de opzienbarende manoeuvres die ze soms moesten uithalen om maatschappelijke barrières te omzeilen.

Na jaren te hebben geschreven over de verbeelding van vrouwen in de cultuurgeschiedenis, besloot emeritus hoogleraar Genderstudies, biograaf en publicist Maaike Meijer de literatuur, films en series van mannelijke makers en dito hoofdpersonages een nieuwe kans te geven. En wat ze daar vond, verraste haar: het wemelt er van de geschiedenissen die een uitgesproken antiheld tot onderwerp hebben en die haaks staat op het gangbare maatschappelijke mannelijkheidsbeeld.

Meijer opent nieuwe vensters op ‘het mannenvraagstuk’ en onderzoekt daarnaast haar eigen relatie tot genderfluïditeit. Ze beschouwt het mannelijk lijden met een even kritische als empathische blik.

Wie zijn de vrouwen die onze eeuwenoude sagen bevolken? Vaak zijn het lelijke, oude heksen die orgiën houden met de duivel, óf tere, jonge maagden die het van hun lieve gezichtje moeten hebben. Door deze verhalen steeds opnieuw te vertellen hebben de stereotypen zich in ons collectieve geheugen genesteld en diepe sporen in onze samenleving nagelaten. Die krijgen we er alleen uit door er andere verhalen tegenover te zetten.

Op een eigenzinnige en vaak geestige manier laat Posthuma zien wie de vrouwen uit de sagen werkelijk waren: geen monsters of heiligen, maar seksuele wezens – op leeftijd – met een eigen wil, een rijk innerlijk leven en tegenstrijdige eigenschappen. Net echte mensen dus.

In dit felle betoog voor een kritischer feminisme en tegen identiteitsdenken maakt topbiografe Jolande Withuis een rondgang langs onderwerpen als de biografie, borstkanker, geheim agenten, vrouwenvoetbal en werklust, en langs eigenzinnige vrouwen als Simone de Beauvoir, Jeanne Bieruma Oosting, Carry van Bruggen, Ana Pauker en Sylvia Plath.

Tegelijk analytisch én persoonlijk, scherp én geestig neemt Withuis nadrukkelijk stelling tegen het identiteits- en diversiteitsdenken. Pas als vrouwen zichzelf ontslaan van het streven ‘vrouwelijk’ te zijn, komt hun vrijheid nabij, stelt ze.

Aan de hand van brieven, dagboeken, foto’s en gesprekken haalt Jutta Chorus vijf bijzondere vrouwen uit de schaduw. Vrouwen die, net als zijzelf, pioniers waren op allerlei terreinen: de letteren, de journalistiek, de film. Hoe komt het dan dat hun namen in de geschiedenis nauwelijks voorkomen?

Ze leefden naast Aletta Jacobs, Marga Klompé en de Dolle Mina’s. Maar in het dagelijks leven van Alma en haar dochters bleven mannen het middelpunt van het universum. ‘De vrouwelijke lijn wordt in elke generatie overwoekerd door steeds nieuwe mannennamen, je raakt haar zo makkelijk kwijt.’

Vijf sprankelende en wanhopige levens in één meeslepende familiegeschiedenis.

Bewijs van bewaring van Iduna Paalman is een zoektocht naar wat verzwegen werd en wat zich bewust verborgen hield. Paalman zoekt in archieven, getuigenissen en vrouwelijke ervaringen en probeert in poëzie het ongeziene adem te geven. Wat beweegt er tussen speeltafel, schaamte en schavot?

"In haar tweede dichtbundel maakt Paalman ruimte voor ongeziene vrouwen in de geschiedenis. Haar gedichten maken duidelijk hoe het is om niet één-nul, maar tweeduizend jaar patriarchaat achter te staan." (Maria Barnas in NRC)

Film, de kunstvorm die zo dicht tegen de werkelijkheid aan schuurt, geeft ons voorbeelden om naar te leven en rollen om te spelen. We spiegelen ons aan personages, dromen weg bij happy endings, laten ons overtuigen door het zwart-wit van goed en kwaad. Maar wat betekent het als de realiteit verstrikt raakt met verhalen? Wat betekent het voor een vrouw om zichzelf terug te zien in stereotiepe rollen?

Aan de hand van klassieke en populaire films, persona’s en personages en iconen uit de popcultuur, laat Basje Boer ons zien hoe aantrekkelijk het spel van kijken en bekeken worden is – en ook hoe gevaarlijk. Zouden we ons tegen de clichés moeten verzetten? Of is het rollenspel ons te dierbaar?